Jak dbać o sprawność poznawczą - nie tylko dla seniorów!

Nasza mowa, myślenie, a także uwaga, pamięć i orientacja rozwijają się wraz z nami. Zależą od doświadczeń życiowych, środowiska w jakim wzrastamy, wyzwań, jakich doświadczamy, czy też wymagań, jakie stawia przed nami nasze otoczenie. Kiedy jednak kończymy proces edukacji, nie zawsze pamiętamy o tym, że nasz mózg potrzebuje stałej stymulacji, by nie utracić tego co już zdobyliśmy, a także, by się rozwijać i pozwolić nam korzystać z naszych możliwości do późnych lat.

Jak wspierać sprawność umysłową?

1. Ćwiczenia poznawcze - krzyżówki, sudoku, gry planszowe, nauka języków obcych.
2. Nowe aktywności - podejmowanie nowych wyzwań intelektualnych zwiększa rezerwę poznawczą. Nawet próbowanie nowych potraw lub nowej aktywności sportowej, stawia mózg w nowych okolicznościach, a tym samym pobudza go i spowalnia regresję.
3. Regularne kontakty społeczne - rozmowy, spotkania towarzyskie, działania wolontariackie pobudzają mózg. Kontakt z rodziną i przyjaciółmi, rozmowa z sąsiadem lub sprzedawcą – wszystko to robi różnicę.
4. Aktywność fizyczna - każda aktywność, a dla osób w starszym wieku z mniejszymi możliwościami zdrowotnymi - szczególnie spacery, joga, nordic walking – poprawiają ukrwienie mózgu.Utknięcie w fotelu przed telewizorem, nie jest najlepszym rozwiązaniem rozwiązaniem i sposobem na życie ...
5. Zdrowe odżywianie - dieta bogata w antyoksydanty i kwasy omega-3 wspiera pamięć i koncentrację. Może więc sałatka z łososiem i awokado albo naleśniki z cukinią i nasionami chia, zamiast pączka lub smażonego schabowego?
6. Sen i odpoczynek - regeneracja nocna to warunek dobrej pracy mózgu. Regularne godziny snu i wieczorne rytuały, dają szansę na przesypianie całej nocy i rzeczywisty wypoczynek.
7. Ograniczenie stresu - chroniczny stres ma negatywny wpływ na strukturę i funkcje mózgu. Proszenie o pomoc i dzielenie się problemami, może pomóc uniknąć stresu lub go zmniejszyć.

Co możesz zrobić dziś?

Zadzwoń do bliskiej osoby i porozmawiaj – kontakt społeczny stymuluje funkcje językowe i pamięciowe.
Wybierz się na spacer – ruch fizyczny wspiera neurogenezę i koncentrację.
Zacznij dziennik – pisanie wspomnień i planowanie to doskonałe ćwiczenie poznawcze.
Spróbuj czegoś nowego – nowa gra, książka, potrawa – każda nowość to trening dla mózgu.

Starzenie się a funkcje poznawcze

Naturalny proces starzenia się, może powodować niewielkie obniżenie wydolności intelektualnej. Spowolnienie przetwarzania informacji, problemy z przypominaniem sobie nazw lub dat czy mniejsza podzielność uwagi są częste, ale nie muszą oznaczać choroby. Jednak wyraźny i postępujący spadek funkcji poznawczych, może być objawem otępienia lub łagodnych zaburzeń poznawczych. Zawsze warto skonsultować się z neurologiem lub psychiatrą i ocenić, jak można pomóc w tej sytuacji.

Neuropsychologia starości

Badania wskazują, że tzw. rezerwa poznawcza (czyli zdolność mózgu do kompensowania uszkodzeń) może chronić przed rozwojem demencji. Buduje się ją przez całe życie poprzez edukację, aktywność intelektualną i społeczną. Osoby starsze, które są aktywne i zaangażowane, rzadziej doświadczają zaburzeń poznawczych. Na swoje dobre funkcjonowanie w wieku emerytalnym pracujemy każdego dnia.

Podsumowanie

Międzynarodowy Dzień Osób Starszych, obchodzony 1 października, to okazja do refleksji nad rolą seniorów w społeczeństwie, ich potrzebami oraz sposobami wspierania jakości ich życia. W kontekście psychologicznym i neuropsychologicznym, szczególną uwagę należy poświęcić utrzymywaniu sprawności funkcji poznawczych – pamięci, uwagi, orientacji, mowy i myślenia.
Jednak nie tylko od święta, lecz każdego dnia wykorzystujmy okazje do zadbania o sprawność umysłu – niezależnie od wieku!

Bibliografia
- Stern, Y. (2012). Cognitive reserve in ageing and Alzheimer's disease. *The Lancet Neurology*.
- Reuter-Lorenz, P. A., & Park, D. C. (2014). How does it STAC up? Revisiting the scaffolding theory of aging and cognition. *Neuropsychology Review*.
- WHO (2021). Global report on ageism.
- Harada, C. N., Natelson Love, M. C., & Triebel, K. L. (2013). Normal cognitive aging. *Clinics in Geriatric Medicine*.